Ik heb eigenlijk nooit last van concurrentie, hoewel er in Nederland best wat meer schrijvers van levensverhalen zijn. Maar aangezien dat iets heel persoonlijks is, ben ik ervan overtuigd dat wij allemaal de opdrachtgevers aantrekken die bij ons passen. Als ik al een concurrent zou moeten aanwijzen, zijn dat misschien de boekjes van het type ‘Oma/Opa/Pap/Mam, vertel eens.’ Dat zijn invulboekjes met allerlei vragen, die je aan een dierbare kunt geven, met de vraag om erin te gaan schrijven.
Dat levert ongetwijfeld prachtige verhalen op, waar je samen over door kan praten of die je later, als die persoon er niet meer is, kunt koesteren. “A give & get back book; bewaar de dierbare herinneringen van je oma; geef dit invulboek aan je oma & krijg het vol verhalen terug” belooft de omslag van één ervan.
Opschrijven
Deze boekjes voelen toch meer als een aanvulling of aanleiding van mijn werk, dan als een concurrent ervan. Want die oma moet wel kunnen en willen schrijven. Sommige mensen kunnen verhalen wel goed vertellen, maar ze opschrijven is een ander ding. De boekjes laten na elke vraag een aantal regels open. Bij sommige vragen heb je daar genoeg of zelfs teveel aan, bij andere vragen wil je misschien wel een hele bladzijde volschrijven, maar dat past dan niet.
De boekjes zijn vaak de aanleiding om mij in te schakelen. Want de wens om de verhalen op papier te krijgen is er bij de gever van het boekje, de bereidheid om die te vertellen is er bij de ontvanger, maar ergens liep het vast. Het boekje bleef leeg of de antwoorden bleven kort en nietszeggend.
Doorvragen
Als interviewer heb ik de taak om door te vragen. Algemene antwoorden als: “Het was gezellig thuis”, “Mijn moeder was een lieve vrouw”, “Ik was altijd ondeugend” of “We speelden veel op straat” zijn voor mij niet genoeg: Geef eens een voorbeeld? Wat zie je haar doen, beschrijf dat eens? Wat, hoe, waarom? Hoe voelde dat? Welke geuren horen erbij? Geef eens een voorbeeld? Kan je een concrete anekdote vertellen?
De antwoorden in zo’n boekje, als dat wel (gedeeltelijk) is ingevuld, zijn voor mij een waardevolle bron. Zo las ik eens in het invulboekje van een vrouw die in het katholieke zuiden opgroeide, op de vraag: Welke rol speelde religie in jullie gezin? Geen. Daar zit een verhaal achter, denk ik dan meteen. Boekjes die tien jaar geleden zijn ingevuld en daarna zijn blijven liggen, geven ook een tijdsbeeld van die persoon van tien jaar geleden. Zijn de antwoorden die deze persoon toen gaf, nog steeds dezelfde?
Bij het portret van een familiebedrijf dat ik mocht maken, kon ik vader en zoon interviewen; de derde en vierde generatie. Vader had nog veel herinneringen aan zijn opa, de oprichter van het bedrijf. De twee mannen hadden beiden ook herinneringen aan de tweede generatie, respectievelijk hun vader en opa, maar deze man had in de jaren tachtig ook het een en ander ingevuld in ‘Het Grootouderboek; Een boek met herinneringen van grootouders om te geven aan hun kleinkinderen’. Dat was een mooie aanvulling, want zo kon ook deze man als het ware postuum aan het woord komen. Hoewel er genoeg dingen in stonden waar ik graag op had doorgevraagd…!
Sinds 2011 heb ik van interviewen en schrijven mijn werk gemaakt. Soms schrijf ik daar een blog over. Als je graag wil dat ik andere mensen interview, bijvoorbeeld een dierbare die in het zonnetje staat, kijk dan op de pagina over Boekportret. Maar ik kan ook een persoon interviewen over diens eigen Levensverhaal.
Hanneke Kiel-de Raadt
Ik ben schrijver, interviewer en verhalen-op-papier-zetter. Na een studie Nederlands in Groningen heb ik verschillende functies vervuld, totdat ik uitkwam bij wat ik het liefste doe: Persoonlijke verhalen van mensen optekenen. Inmiddels heb ik al meer dan 40 boeken en magazines voor particulieren en bedrijven mogen publiceren.
Herinneringen kunnen ingrijpend, meeslepend of intiem zijn, maar ze zijn hoe dan ook onvergetelijk. Door je verhaal op papier vast te leggen, heb je zelf in de hand hoe je als persoon herinnerd wil worden. Ook in een zakelijke omgeving zijn verhalen het perfecte middel om je relaties te bereiken en te boeien.
